باران شدید چوپان را غافلگیر می‌کند. صاعقه که می‌زند، گله، ترسیده و رم‌کرده زیر درختان بلوط پناه می‌گیرند. چوپان در جست‌وجوی پناهگاهی است که از گزند باران در امان بماند. جست‌وجوها او را به دریچه‌ای اسرارآمیز می‌رساند که بارها بی‌توجه از کنارش گذشته است. سنگ‌ها را کمی کنار می‌زند و پا به دنیای رازآلودی می‌گذارد که حالا از آن به عنوان «غار ده‌شیخ» یاد می‌کنیم.

باران بند می‌آید و چوپان هیجان‌زده به خانه برمی‌گردد و آنچه را دیده خبر می‌دهد. پیش از آنکه مسئولان برای حراست از غار اقدام کنند، داستان آن همه جا پخش می‌شود و گروهی برای پیدا کردن گنج و برخی هم برای دیدن غار به سمت کوه می‌روند که البته همین هم موجب آسیب به غار می‌شود. اما خیلی زود دریچه غار برای بررسی‌های تاریخی و زمین‌شناسی مسدود و رمزگشایی از غار اسرارآمیز دنا آغاز می شود.

حالا 11 سال از آن روز بارانی گذشته و غار به نام روستای نزدیک آن، «ده‌شیخ» نام‌گذاری شده و هر روز و هر هفته میزبان گردشگران وغارنوردانی است که از سراسر کشور به کهگیلویه و بویراحمد می آیند تا با سفر در دالان‌های این غار زنده، سفر در طول زمان را تجربه کنند.

از شلوغی شهر به سکوت غار

غار ده‌شیخ در 51 کیلومتری شهر یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و در 35 کیلومتری شهر «سی‌سخت» مرکز شهرستان دنا قرار دارد. برای سفر به غار ده‌شیخ باید ابتدا به شهر «پاتاوه» رفت. از آنجا تابلوها مسیر را به سمت روستا و بعد هم غار ده‌شیخ نشان می‌دهند.

 مسیر دسترسی به غار تا روستا آسفالت و پس از آن، جاده دو کیلومتری دسترسی به کوهی که غار در آن قرار گرفته، خاکی است.

جاده خاکی از میان جنگل‌های پرپشت بلوط و در دل کوه‌ها و کوهپایه‌های زاگرس می‌گذرد. زمین سبز و مخملین، بلوط‌های کهنسال، آسمان آبی، آرامش بی‌نظیر، آواز پرندگان و هوای دلچسب نوید سفری دل‌انگیز می‌دهد.

پای کوه محوطه‌ای ساخته شده و اطراف این محوطه مغازه و فروشگاه‌هایی ایجاد شده است. اینجا باید برای ورود به غار، بلیت تهیه کرد. مسیر دسترسی به دهانه غار، کوهستانی با شیب و پیچ‌های تند است که در سال‌های گذشته بهسازی شده و در برخی قسمت‌ها نیز با ایجاد سنگچین‌هایی در دو طرف و یا کف جاده امکان عبور خودروهای کمک‌دار در این جاده را فراهم کرده‌اند. دور بودن غار از سکونتگاه‌های محلی باعث شده تا غار ده‌شیخ، جای مناسبی برای لذت بردن از سکوت باشد.

قدم گذاشتن به دنیای رازآلود ده‌شیخ

در ارتفاع یک‌هزار و 670 متری از سطح دریا دهانه شرقی غار هم پیدا می‌شود. جلو دهانه را مانند یک بالکن به سمت قله «قاش‌مستان» دنا ساخته‌اند. آدم حس می کند می‌تواند دست دراز کرده و قله‌های دنا را لمس کند. از اینجا سفر هیجان‌انگیزتر می‌شود. صخره‌های بزرگ دریچه‌ای مثلثی ایجاد کرده‌اند که باید برای عبور از آن کمی خم شد. پا را که آن طرف دریچه می‌گذاری گویی وارد جهان دیگری می‌شوی. هوا هم عوض می‌شود. بستگی دارد چه فصلی به غار بروی. در فصل گرما هوای داخل غار خنک و مطبوع و در فصل سرما گرم است.

از دالان ورودی که بگذریم وارد نخستین تالار غار می‌شویم. تالاری بزرگ که به مرور زمان تراوش قطرات آب از سقف در دیواره، سقف و کف این غار قندیل‌ها، حجم‌ها و شکل‌هایی ایجاد کرده که با وجود ظاهر خشن و تیزی که دارند، ترکیبی باشکوه، امن، قدرتمند و مطمئن به‌وجود آورده است.

غار، هفت تالار اصلی و 6 ورودی و خروجی دارد که با پناهگاه‌های صخره‌ای استتار شده و با نظر سرمایه‌گذار، در حال حاضر از ورودی شرقی آن استفاده می‌شود. ستون‌های غار از یک تا 15 متر ارتفاع دارند؛ ستون‌هایی که طی میلیون‌ها سال از تراوش آب‌های آهکی از سقف ایجاد شده‌اند.

غار پر از تالارهای تو در تو و حوضچه‌های بزرگ و کوچک آبی است که با دالان‌هایی به همدیگر وصل شده‌اند. بر اساس مطالعات انجام شده، عمق غار بیش از 6 کیلومتر تخمین زده می‌شود و به دلیل همین وسعت، هنوز بخش‌ها و دالان‌هایی از آن شناسایی و یا باز نشده است.

نشانه‌های به جا مانده از اجداد کهن  

غارها تصویری از زندگی نیاکان انسان و تاریخ  پیش روی ملاقات‌کنندگانشان می‌گذارند. اگر راهنمایان غار هم نگویند باز هم می‌توان حضور انسان را در گذشته‌های دور، در غار ده شیخ تصور کرد. پژوهش‌های دیرین‌شناسی نشان می‌دهد شکل‌گیری غار به دوره دوم زمین‌شناسی یعنی حدود 135میلیون سال پیش برمی‌گردد.

که در دوره‌های مختلف، پناهی برای انسان‌های نخستین بوده است. سفالینه و استخوان‌هایی که در این غار بدست آمده، نشان می‌دهد در دوره‌های کهن، بشر در این غار سکونت داشته است. تنوع سفال‌های کشف شده، نشانگر قدمت تاریخی آن است، ضمن آنکه جمجمه‌های متعلق به حیواناتی مانند اسب، آهو، گراز و بز کوهی در آن به‌وفور پیدا شده است.

فاطمه رشیدی